انتشار کتاب علمای دارالخلافه در قرن جدید/توجه به عالمان تهران

به گزارش خبرنگار مهر، در آخرین روزهای قرن و در آغاز سال نو و قرن جدید، مراسم رونمایی از کتاب علمای دارالخلافه توسط بهزاد یعقوبی یکی از بازاریان تهران که در حوزه دارالخلافه تهران مطالعات زیادی انجام داده، با حضور جمعی از فرهنگیان، مسئولان شهر و علما برگزار شد.

این کتاب یکی از کتابهای مجموعه گنجنامه دارالخلافه است که به موضوع سرگذشت ۲۹۸ از علمای دارالخلافه پرداخته است و بخش دوم این کتاب نیز قرار است با تصاویر این افراد توسط انتشارات دارالخلافه منتشر شود.

پیرو برگزاری مراسم رونمایی از این کتاب، بهزاد یعقوبی به خبرنگار مهر گفت: من در سن ۱۴ سالگی ترک تحصیل کردم و وارد دانشگاه بازار شدم. همه وقتی اسم بازار می‌آید فکر می‌کنند تنها ضلع آن اقتصادی است درحالی که بازار ضلع سیاسی و تعلیم و تربیتی نیز دارد. آنقدر در بازار و قصه‌های آن کار کردم که انگار وقتی در بازار راه می‌رفتم، در بازه زمانی قبل حرکت می‌کردم. رفته رفته وارد دانشگاه شده و تحصیل کردم بعدها امین موقوفات بازار شدم و کتاب امامزاده‌های دارالخلافه را نوشتم. قسمت زیادی از این کتاب تصاویری است که توانستم از داخل صندوق ضریح امامزاده‌ها بگیرم. برخی از این تصاویر دیگر وجود ندارد. تنها مرحوم مصطفوی رئیس اداره باستان شناسی اسبق این تصاویر را داشت و بعد از او این آرشیو در اختیار من هست. که از بین ۹۰۰ فریم عکس بیش از صد فریم انتخاب شده و در این کتاب منتشر شد.

یعقوبی ادامه داد: تا آن زمان وقتی کلمه دارالخلافه را جستجو می‌کردید فقط یک مطلب در ویکی پدیا بالا می‌آمد و محتوای دیگری نبود تا اینک کتاب واقفان دارالخلافه را با احصای اطلاعات ۱۴۰۰ واقف نوشتم. در این کتاب به زنان واقف نیز پرداختم و توانستم اطلاعاتی از زنان محترمی پیدا کنم که موقوفات زیادی داشته اند اطلاعاتی به دست بیاورم و در آخر مستند نگین‌های سبز بازار را کار کردم و کاندید جشنواره فیلم مستند حقیقت شد.

وی افزود: پس از آن در مرداد ۱۳۹۵ مقام معظم رهبری در دیداری با ائمه جماعت داشتند و گفتند که سرگذشت مساجد تهران را در قالب متن و تصویر مکتوب شود من این دغدغه را پیگیری کردم و پژوهش مساجد را شروع کرده و این کتاب را هم نوشتم. در این میان بیش از ۲۰ مسجد پیدا کردیم که مرکز امور مساجد هم آن را نمی‌شناختند. مثلاً مساجدی بودند که داستانهای جالبی داشتند و شاید چون کوچک بودند ناشناخته بودند. مانند مسجد الرضا در عودلاجان که ده متری است و صیغه مسجد را آیت الله حسن سعید در دهه ۴۰ خوانده بود.

این پژوهشگر گفت: کتاب مساجد دارالخلافه را با اطلاعاتی از ۲۷۷ مسجد در قطع خشتی و ۵۴۰ صفحه را منتشر و رونمایی کردیم. نگاه معماری نیز در این کتاب داشتیم و حتی عزیزانی که از این مسجد به جبهه‌های جنگ رفته اند را پیدا کردیم. هر آنچه که مربوط به مساجد دارالخلافه هست در این کتاب آوردیم.

یعقوبی درباره کتاب علمای دارالخلافه که به تازگی منتشر شده گفت: برای نوشتن کتاب علمای دارالخلافه ۱۷ هزار برگ سند خوانده شد و دو سال زمان برد. بسیاری از اسناد در کتابخانه ملی، پژوهشگاه میراث فرهنگی بود و متأسفانه کتابخانه مجلس هیچ کمکی در این زمینه به ما نکرد که اگر این کمک وجود داشت قطعاً کتاب با وجود اسنادی که در کتابخانه مجلس وجود دارد؛ وزین تر می‌شد. این کتاب با ۴۲۰ صفحه در روز ولادت حضرت علی اکبر (ع) رونمایی شد در این مراسم که در کافه کتاب دارالخلافه برگزار شد، آقای دعایی، مجید مجیدی نیز حضور داشتند.

وی در ادامه گفت: در این کتاب منابع مختلفی را مورد بررسی قرار دادیم. در نخستین گام نام سه هزار تن از علمای تهران را توانستیم بازیابی کنیم. در زمان صفویه چون تهران چندان بزرگ نبوده و جمعیت کمی داشته و مرکز علوم دینی معروفی نداشته است؛ با روی کار آمدن قاجار به تدریج مساجد بزرگ و مراکز دینی بزرگی مثل مدرسه خان مروی ساخته شد و تهران به یکی از مهمترین مراکز علوم دینی ایران تبدیل شد به خصوص در حوزه حکمت و فلسفه.

یعقوبی گفت: آن زمان علمای بزرگی از دوره فتحعلی شاه به پایتخت می آیند مانند ملاعبدالله زنوزی که در حکمت و فلسفه سرآمد بود یا میرمحمد امام جمعه که اولین امام جمعه تهران بود. مدرسه خان مروی هم به عنوان یکی از مهمترین مراکز دینی شناخته شد و بعد هم مدرسه سپهسالار و خیلی از مساجد و مدارس دینی دیگر شکل گرفت.

او ادامه داد: در این کتاب سعی شده اطلاعات علما جمع آوری شود. برای مثال در دوره صفوی از ملاعاشورا کرمانشاهانی ذکر شده است. از علمایی که در حوزه‌های مختلف علوم در سمت استادی بودند یا امامان جماعت مساجد یا وعاظ معروف شهر و همچنین مجتهدان بزرگ ساکن محدوده دارالخلافه اطلاعاتی ذکر شده است. از آیت الله شاه آبادی که استاد عرفان امام بود، از خاندان امام جمعه که از روحانیون درباری بودند، از آیت الله میرزاحسن آشتیانی که در قضیه فتوای تنباکو و ماجرای شکستن قلیان‌ها در تهران نقش اساسی داشت تا میرزامسیح مجتهد استرآبادی که در هدایت مردم برای ادب کردن سفیر کبیر گستاخ روسیه نقش اساسی داشت یا آیت الله مدرس که به عنوان نماینده مجلس در مقابل زیاده خواهی‌های رضاشاه قد علم کرد، آیت الله کاشانی که در ماجرای ملی شدن نفت در کنار مصدق نقشی ایفا کرد.

یعقوبی بیان کرد: کتاب مساجد دارالخلافه در سال ۹۴، واقفان در سال ۹۵ و مساجد دارالخلافه در سال ۹۶ منتشر شد و امسال هم که کتاب علمای دارالخلافه انتشار یافت و جزو مجموعه گنج نامه‌های دارالخلافه است. بنا دارم موضوعات دیگر مربوط به دارالخلافه را نیز به این مجموعه اضافه کنم.‌