معرفی سد حسنلو نقده آذربایجان غربی

سد حسنلو در استان آذربایجان غربی و شمال شهر نقده در حد فاصل رودخانه گدار و دریاچه ارومیه قرار دارد. ساخت این سد به صورت خارج از بستر رودخانه سال ۱۳۷۵ آغاز و سال ۱۳۷۹ به بهره‌ برداری رسید. حجم مخزن و حجم تنظیمی آن به ترتیب ۹۹ و ۹۳ میلیون متر مکعب است. آبگیری سد حسنلو از طریق انحراف آب در بند انحرافی نقده روی رودخانه گدار و انتقال آب توسط کانال تغذیه‌ کننده به ظرفیت ۱۵ متر مکعب بر ثانیه انجام می‌ پذیرد.

این بند در شرق شهر نقده بر روی رودخانه گدارچای و به منظور انحراف آب رودخانه جهت آبگیری مخزن سد حسنلو و همچنین تامین آب به هنگام اراضی شبکه ثقلی ساحل چپ رودخانه گدار در ماههای پرآبی رودخانه مطرح گردیده است. سد حسنلو از نوع خاکی همگن است که محور آن در جنوب دریاچه سد حسنلو بر اساس شرایط مناسب توپوگرافی و زمین شناسی با توجه به رقوم تاج و حجم عملیات اجرایی انتخاب گردیده است. در انتخاب محور خاکریز سعی شده است که از منطقه رسوبات باتلاقی دریاچه سد حسنلو تاحد امکان فاصله گرفته و خاکریز بر روی رسوبات مقاوم تری قرار گیرد. سد از نوع خاکی همگن با طول تاج ۵۲۷۰ متر، عرض تاج ۷ متر است. سرریز آن شامل پنج دریچه قطاعی است که کنترل سطح آب را انجام می دهد. سیستم رسوبگیر، نردبان ماهی و همچنین آبگیر شامل دو دریچه کشوئی می باشد.

هدف اولیه احداث این سد ذخیره‌ سازی آب رودخانه گدارچای و تامین آب کامل برای ۸ هزار هکتار از اراضی بلندآب حسنلو و تامین آب تکمیلی مورد نیاز در ماه‌ های حداکثر مصرف برای ۸۸۰۰ هکتار از اراضی دشت نقده (محمدیار) بوده است. وضعیت کنونی اراضی تحت پوشش سد حسنلو در زمین‌ های مرتفع شمال این سد به صورت آبیاری بارانی است که از طریق دو ایستگاه پمپاژ اصلی و ۳۳ ایستگاه پمپاژ ثانویه در سطح ۴۹۸۵ هکتار آبیاری می‌ شوند.

بر اساس نتایج مطالعات انجام‌ شده برای طرح تامین آب شبکه آبیاری و زهکشی اراضی پایاب سد حسنلو، الگوی کشت مصوب این اراضی شامل محصولات گندم و جو، چغندرقند، یونجه، حبوبات، سویا و آفتابگردان است که در سال زراعی ۹۴-۹۳ محصولات ذرت دانه‌ ای و کدوی آجیلی جایگزین حبوبات، آفتابگردان و سویا شده است. نیاز خالص آبیاری محصولاتی چون چغندرقند، ذرت دانه ‌ای و یونجه حدودا ۲ برابر محصولاتی چون گندم و جو است. در سال آبی ۹۷-۹۶، ۳۲ میلیون متر مکعب آب صرفه ‌جویی‌شده از محل اصلاح الگوی کشت در پایاب سد حسنلو، بدون انحراف از رودخانه گدارچای، مستقیما به دریاچه ارومیه هدایت شد و حداکثر آبگیری سد حسنلو از ۹۳ میلیون متر مکعب در سال زراعی ۹۴-۹۳ به ۶۱ میلیون متر مکعب در سال زراعی ۹۷-۹۶ کاهش پیدا کرد.

جاذبه های تاریخی منطقه

محوطه سد حسنلو مربوط به عصر برنز، هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان نقده، بخش محمد یار، دهستان حسنلو، ۶ کیلومتری شمال روستای شیخ احمد واقع شده و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۲۸۶۳ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

نحوه دسترسی به سد حسنلو

ساحل درياچه سد حسنلو كه قسمت شمال شرقي آن مسير جاده اروميه–نقده و مهاباد است، جاده اروميه نقده از قسمت شمال غرب آن نيز در دست احداث است و از طريق هر دو جاده مسافرين درياچه آب شور اروميه مي توانند به ساحل درياچه آب شيرين دسترسي داشته باشند.