موزه خودرو های کمیاب در ایران

«موزه‌های خودرویی»، از رایج‌ترین موزه‌ها در جهان هستند که تاریخ را با فناوری گره می‌زنند. در بسیاری از این موزه‌ها، نمونه‌های کمیاب خودروهای کلاسیک جمع‌آوری می‌شوند که گاهی به چهره‌های نامدار گذشته تعلق دارند و گاه به آدم‌های معمولی. ایران نیز صاحب چندتایی از این موزه‌هاست و بزرگ‌ترین موزه از این نوع هم به‌زودی افتتاح می‌شود. اما آیا شرایط موزه‌داری در مورد این گنجینه‌های ارزشمند به‌درستی رعایت می‌شود؟

نخستین موزه بزرگ خودروهای کلاسیک در ایران، در سال ۱۳۸۲ در نزدیکی کرج افتتاح شد و تا همین چندی پیش، بزرگ‌ترین مجموعه خودروهای کلاسیک ایران را در خود جای داده بود. بسیاری از خودروهای حاضر در این مجموعه، در ساخت فیلم‌ها و سریال‌های تاریخی مورداستفاده قرار می‌گیرند که البته فهرست خودروهای موجود در موزه هم رشک‌برانگیز است. اما در کنار این موزه که در نوع خود اولین بوده، چند موزه کوچک‌تر هم وجود دارند که درواقع مجموعه‌ها و کلکسیون‌های شخصی هستند.

موزه سعدآباد؛ رولزرویس‌های سلطنتی در معرض دید عموم
موزه خودروهای کلاسیک در کاخ سعدآباد تهران، یکی از بهترین موزه‌های خودرویی کشور است. خودروهای این موزه، عموما متعلق به خانواده پهلوی هستند که در میان آنها، ۲ دستگاه رولزرویس سلطنتی هم به چشم می‌خورد. مرسدس‌بنز «اس‌ال ۳۰۰» که یکی از کمیاب‌ترین و زیباترین خودروهای کلاسیک جهان به‌شمار می رود، در این موزه به نمایش درآمده است.

موزه تبریز؛ گالری شخصی یک عاشق خودرو
یکی دیگر از موزه‌های خودرو کلاسیک در ایران، در شهر تبریز قرار دارد که البته موزه‌ای شخصی است و خودروهای آن تحت مالکیت یک فرد حقیقی هستند. در این موزه، ۳۰ خودرو کلاسیک از برندهایی همچون «فورد»، «دوج»، «شورولت»، «فولکس‌واگن» به چشم می‌خورد. این موزه از سال ۱۳۹۳ آغاز به کار کرده است.

موزه یزد؛ موزه‌ای که ماهی ۱۰ میلیون تومان می خواهد و ندارد
یکی دیگر از موزه‌های خودروهای کلاسیک در ایران، در شهر یزد قراردارد و از منظر تعداد خودروها، مشابه موزه تبریز است. موزه خودروهای کلاسیک یزد، در فضای ۱۸۰۰مترمربعی در بخشی از یک بنای تاریخی راه‌اندازی شده و ۳۵ خودرو کلاسیک، تاریخی و دست‌ساز را در خود جای داده، قدیمی‌ترین این خودروها مربوط به سال ۱۹۵۲ میلادی است.
نکته قابل‌اشاره در مورد این موزه آن است که با وجود استقبال خوب از آن، همه‌گیری کرونا میزان مراجعه به موزه را کاهش داده و متولی موزه می‌گوید هرچند هزینه نگهداری از این مجموعه ماهانه تنها ۱۰میلیون تومان است، اما به دلیل کمبود بودجه، مشکلات متعددی پیش پای آن قرار گرفته است.

موزه‌ای که در راه است
در این میان اما بزرگ‌ترین موزه خودروهای کلاسیک ایران، هنوز به مراحل نهایی افتتاحیه نرسیده است و به‌زودی بازگشایی می‌شود. موزه خودروهای کلاسیک بنیاد مستضعفان؛ که درواقع بنیان آن بر همان موزه اولیه در کیلومتر۱۱ جاده‌مخصوص کرج است و خودروهایی هم به آن اضافه شده‌اند به‌زودی بزرگ ترین موزه در نوع خود در کشور خواهد بود.
روزنامه «دنیای‌خودرو» چندی پیش در گفت‌وگو با حمیدرضا قنبری‌همدانی، مدیر برنامه‌ریزی، پژوهش و توسعه خدمات موزه‌ای بنیاد مستضعفان، برخی انتقادات در مورد وضعیت نگهداری از خودروهای این مجموعه را جویا شده بود. به‌گفته قنبری‌همدانی، خودروهای این مجموعه به شکل پراکنده و از اموال رهاشده در زمان رژیم سابق جمع‌آوری شده‌اند و علت یکسان نبودن شرایط نگهداری آنها و آسیب‌هایی که به برخی خودروها وارد شده نیز همین است.
اما آیا نگهداری از چنین دارایی‌های ارزشمندی، واقعا توأم با دقت کافی است؟ مسعود حاج‌صفی، موزه‌داری که سال‌هاست در آلمان زندگی می‌کند، هرچند تجربه موزه‌داری در زمینه خودرو را نداشته اما می‌گوید موزه‌داری، اصولی دارد که تقریبا برای هر کالای ارزشمندی صدق می‌کند. او می‌گوید: «نخست‌آنکه تعداد خودروهای کلاسیک موجود در گالری‌های ایران، حتی با احتساب مجموعه خودروهای شاه مخلوع در کاخ سعدآباد، به اندازه یک موزه خودروهای کلاسیک در آلمان یا انگلیس نیست. کارخانه‌هایی مانند پورشه، خودشان موزه‌های اختصاصی دارند و موزه خودرویی بریتانیا هم حدود ۳۰۰ دستگاه خودرو کلاسیک دارد. البته تعداد موزه‌های خودروهای کلاسیک در آسیا چندان زیاد نیست و همین تعداد هم واقعا غنیمت است.»
حاج‌صفی ادامه می‌دهد: «نگهداری از اشیای ارزشمند معمولا اصولی دارد که در همه موزه‌ها یکسان است. به‌عنوان‌مثال، سطح رطوبت محیط باید مشخص و قابل‌کنترل باشد و آن طور که گفته می‌شود، بسیاری از این خودروها از این منظر وضعیت مناسبی نداشته‌اند. ازسوی‌دیگر، در صورتی که خودرو در فضای باز نگهداری شود، رسیدگی دائمی و روزانه نیاز دارد و عـــــلاوه بر پولیش بدنه، باید به قسمت‌های چرمی، چوبی یا پلاستیکی در داخل خودرو به صـــورت مرتب رسیدگی شود.»
او ادامه می‌دهد: «یک راه دیگر برای حفظ کیفیت و حتی حفظ جایگاه رقابتی موزه‌ها، تبادل گنجینه با موزه‌های مشابه است. ایران به‌راحتی می‌تواند این کار را انجام دهد و تا آنجا که من از فهرست خودروهای موجود در ایران اطلاع دارم، برخی از این خودروها به شدت کمیاب هستند و به همین دلیل، نمایش آنها در موزه های اروپایی برای متولی این موزه ها جذابیت خواهد داشت. از طرفی، این کار جایگاه موزه‌های ایرانی را هم بالا می‌برد و شاید از این طریق، دریافت کمک‌های فنی و حتی مالی هم برای این موزه‌ها میسر شود.»

اخبار خودرو